زیرمجموعه‌های یک اکوسیستم استارتاپی چیست و کدام عوامل نقش مهمتری در رشد و پیشرفت آن دارد؟
برترین شهرهای جهان در تلاشند که اکوسیستم استارتاپی خود را گسترش بدهند و ما در این جا می‌خواهیم به این موضوع بپردازیم که یک اکوسیستم استارتاپی، چگونه در طول زمان تشکیل می‌شود و به موفقیت می‌رسد.
مهمترین عناصر تشکیل‌دهنده‌ی یک اکوسیستم
دسترسی به ایده‌های بزرگ
ایده‌های عالی به کسب‌وکارهای موفق تبدیل میشوند. به همین منظور باید ساخت پلتفرم‌ها را به ویژگی‌های صوری، دانش را به ویجت‌ها و قرص های مسکن را به ویتامین‌ها اولویت داد. استارتاپ‌ها با این ساختار ذهنی بر روی ایده‌های بزرگ، باید کار کنند.
دسترسی به استعدادها
کارآفرینان بزرگ و معروف، اغلب کارآفرینانی هستند که از اشتباهات قبلی خود تجربه مفیدی کسب کردند و کسب‌وکارشان را با موفقیت پیش می‌برند که این موضوع در یک سطح بالاتر، باعث موفیت اکوسیستم می‌شود.
بیشتر بخوانید: استارتاپ چیست؟ کسب و کار نوپا چیست؟
دسترسی به سرمایه
حتی اگر بهترین ایده را داشته باشید و با استعداد ترین باشید، بدون داشتن سرمایه‌ی موردنیاز، به موفقیت نمی‌رسید. اگر استارتاپ‌ها بتوانند سرمایه محلی را جذب کنند، شانس آن‌ها برای موفقیت بیشتر خواهد شد. همچنین سرمایه‌گذاران تمایل دارند پول خود را جایی سرمایه‌گذاری کنند که به آن‌ها نزدیک باشد. اگر منابع سرمایه‌ای در دیگر شهرهای هم باشد، مشکلی به وجود نمی‌آید. میتوان برای بازدید از محصول، سرمایه‌گذاران مسافرت کوتاهی داشته باشند (که البته اغلب اوقات چند مسافرت ابتدایی، آن‌ها را قانع می‌کند.)
برای کسب و کارهای نوپا خیلی مهم است که درهر مرحله از رشد و توسعه، به سرمایه موردنیازشان دسترسی داشته باشند. اگر فقط بر روی سرمایه ابتدایی، یا سرمایه‌ی بذری برای راه‌اندازی محصول تمرکز کنید ولی برای جذب سرمایه مراحل بعدی هیچ برنامه‌ای نداشته باشید، قطعا استارتاپ شما سقوط خواهد کرد.
دسترسی به مشتریان
از مهمترین عوامل زنده ماندن یک کسب‌وکار، مشتریان هستند. این مشتریان هستند که باعث درآمدزایی استارتاپ میشوند و درآمد، چیزیست که سرمایه‌گذاران را تحت تأثیر قرار میدهد. سرمایه‌گذاران روی رشد استارتاپ سرمایه‌گذاری می‌کنند و این رشد یک استارتاپ است که مشخص می‌کند استراتژی برای خروجی آن، چقدر باعث سود باشد. خروج‌های بزرگ، یک اکوسیستم قوی را شکل می‌دهند. لازمه ی این موضوع همکاری و شراکت صاحبان ایده‌های نوپا و شرکت‌های بزرگ‌تری است که این خدمات روبه‌رشد را خریداری می‌کنند. در واقع این شرکت‌ها هستند که جامعه‌ی استارتاپی را حمایت می‌کنند.
بازیگران کلیدی
کارآفرینان
واضح است که شما برای راه‌اندازی و اجرای گام های کسب‌وکار، به تیم‌های با تجربه نیاز دارید. تیم‌هایی که تمام مهارت‌های لازم از بازاریابی گرفته تا استراتژی و تکنولوژی را دارا باشد.
منتورها یا مربیان
کارآفرینان جدید باید سؤالات خود را از مربیان باتجربه‌ای بپرسند که به آن‌ها کمک می‌کنند مسیر یادگیری خودشان رو به بهترین شکل طی کنند و اینگونه کارآفرینان اشتباهاتی که دیگران قبل از آن‌ها مرتکب شده‌اند را انجام نمی‌دهند.
سرمایه‌گذاران
گروه سرمایه‌گذاران ممکن است در قالب شبکه‌های سرمایه‌گذاری فرشته، سرمایه‌گذاران فردی، شرکت‌های وی‌سی، دفاتر خانگی، بنگاه‌های خصوصی، سازمان‌ها یا دیگر منابع تأمین مالی ظاهر شوند. مهمترین نکته این است که استارتاپ بتواند در هر مرحله از رشد و هر گام اجرایی استارتاپ، منبعی برای تأمین سرمایه مالی موردنیاز خود پیدا کند.
انکوباتورها
انکوباتورها تمام چیزهایی که برای رشد استارتاپ هستند. از محیط های دفاتر کاری گرفته تا برنامه‌های رسمی شتاب‌دهنده‌های استارتاپی و به علاوه برنامه‌های جامع آموزشی را برای متقاضیان فراهم می‌کند. از دیگر مزایای این گروه این است که به کارآفرینان این امکان را میدهد در مجاورت هم، نکات مهمی را از همدیگه یاد بگیرند.
بیشتر بخوانید: چگونه کرونا بر کسب و کارهای کوچک، کم تاثیر می‌گردد؟
دانشگاه‌ها
بیشتر ایده‌های بزرگ، حاصل پژوهش‌هایی است که در دانشگاه‌ها صورت می‌گیرند. در این مرحله، مهمترین کار این است که پروسه تکنولوژیکی سالم و مفیدی برای تبدیل این ایده‌ها به فضای کسب‌وکار وجود داشته باشد. درعین‌حال مشکلی ندارد که استادان دانشگاه، هم‌زمان با تلاش برای ارتقاء سطح علمی آکادمیک، از پژوهش های خود کسب درآمد کنند.
شرکت‌ها
شرکت‌های بزرگ به شیوه های متفاوتی تأثیر حضور خود را اثبات می‌کنند. به‌عنوان مثال آن‌ها بر روی ایده های گوناگون سرمایه‌گذاری می‌کنند، با شرکت‌های دیگر مشارکت می‌کنند و بعضی اوقات هم مشتریان بالقوه‌ی استارتاپ‌ها به حساب می‌آیند. برای اینکه شرکت‌های بزرگ هم نقاط ضعف و کمبودهایی دارند که که با کمک استارتاپ‌ها میتوانند بهتر از عهده آن بربیایند. شرکت‌های بزرگ میتوانند استراتژی‌های خروجی استارتاپ‌های برتر را محقق کنند. در واقع یک اکوسیستم برای رسیدن به موفقیت و اهداف خود، به یک رابطه سازنده و سالم بین استارتاپ‌ها و شرکت‌های بزرگ نیازمند است.
انجمن‌ها / رویدادها
در هر شهر، گروه‌هایی هستند که به سازمان‌دهی و حرکت اکوسیستم کمک می‌کنند. برای مثال میتوان به گروه‌های شبکه‌های کارآفرینان، انجمن‌های تجاری صنعتی، انجمن‌های وی‌سی و اتاق‌های بازرگانی اشاره کرد. این گروه‌ها با شرکت در رویداد ها و انجمن های زرگ سالانه با کسانی که همفکر و هم ایده خود هستند دیدار می‌کنند و همچنین ابزارهایی مثل بورد مشاغل را در وب‌سایت‌های خود به نمایش می‌گذارند.
دولت
دولت در سطح شهری، ایالتی و منطقه ای نقش مهمی در اکوسیستم استارتاپی به عهده دارد. برای مثال متصدیان شهر یا استان، میتوانند با قرار دادن تخفیف‌های ویژه‌ی مالیاتی یا برگرداندن مالیات بر سود، به استارتاپ‌ها انگیزه‌ی بیشتری برای فعالیت بدهند. همچنین تصویب قوانین سازگار با اکوسیستم (مانند دسترسی آزاد به اینترنت و تخصیص یک بودجه‌ی معین به صندوق‌های سرمایه‌گذاری وی‌سی، باعث هموارشدن راه موفقیت استارتاپ ها شوند.
ارائه‌دهندگان خدمات
این گروه شامل: حسابداران، وکلا، بانکداران، استعدادیاب‌ها و مسئولین منابع انسانی، نمایندگی‌ها و مشاوران می‌باشد. هرچقدر اعاضای گروه ارائه‌دهندگان خدمات باتجربه‌تر باشند و سابقه همکاری بیشتری با استارتاپ ها داشته باشند. پس اکوسیستم موفق‌تری خواهیم داشت.
مالکیت بهینه و اقتصاد
توریع حق مالکیت
اکثرا کارآفرینان فقط چند نفر را به‌عنوان صاحبان اصلی استارتاپ معرفی می‌کنند و به آن‌ها قدرت عمل می‌دهند. ولی بهتر است که حق مالکیت استارتاپ را بین کارمندان پخش‌کنیم. برای چه؟ اگر کارمندان بدانند که منافع شخصی خود را در یک کسب‌وکار دنبال می‌کنند، برای رسیدن به هدف نهایی تلاش بیشتری می‌کنند. مضاف بر اینکه اگر یک استارتاپ موفق به قیمت بیشتری به فروش بره، افراد بیشتری در این فروش سهیم هستند و از آن بهره می‌برند و آن‌ها نیز میتوانند استارتاپ خودشان را راه اندازی کنند و همین موضوع اکوسیستم را به مراحل بالاتری ارتقا میدهد.
استراتژی‌های خروج
با این که به فروش رفتن شرکت‌ها به قیمت زیاد، سرمایه‌گذاران را متاثر می‌کند، اما اکثر کارآفرینان تازه‌کار، وقتی برای بار اول می‌خواهند استارتاپ خود را بفروشند، ارزش دستاورد خود را پایینتر از ارزش واقعی آن می‌دانند. در مراحل بعد، آن‌ها احتمالا باتجربه‌تر میشوند و توانایی این را دارند که یک پیشنهاد خوب را، به امید اینکه قراردادهای بزرگ‌تر و بهتری داشته باشند، به تعویق بیندازند.
بیشتر بخوانید: طراحی و تدوین طرح کسب و کار
بازدهی سرمایه‌گذاری‌های مجدد
پول‌هایی که برای خرید املاک و زمین صرف می‌شود یا در بانک‌ها ذخیره می‌شود، کمکی به اکوسیستم نمی‌کند. پول جاری باید دوباره به جامعه‌ی استارتاپ بازگردد. پس اگر کارآفرینی استارتاپ خود را به قیمت مناسب به فروش رساند، بهتر است که درآمدش را روی استارتاپ و پروژه‌های بعدی سرمایه گذاری کند.
سرمایه‌گذاران اغلب دید محافظه‌کارانه‌ای نسبت به موفقیت یک اکوسیستم استارتاپی دارند. از افتخارات سیلیکون والی استقبال از شکست‌های استارتاپی است. برای اینکه تجربیاتی که این شکست‌ها به کارآفرینان می‌آموزد در خلق استارتاپ‌های بعدی بسیار حائز اهمیت است. سرمایه‌گذاران با کنار گذاشتن ترس‌ها و شک و تردیدها خود، میتوانند گام‌های مثبت بلندتری را جهت تقویت اکوسیستم بردارند.
اصول اولیه
رهبری
برای توسعه و پیشرفت اکوسیستم به رهبرانی نیاز هست که بتوانند دیگران را به درستی هدایت کنند و به بقیه کسانی که در این عرصه هستند کمک کنند تا به اهدافشان برسند. اشخاصی که بتوانند به سرمایه‌گذاران نشان دهند پولشان را کجا سرمایه‌گذاری کنند و همچنین ارتباطات گسترده‌ای مثل ارتباط با قانون‌گذاران و دولت‌های محلی داشته باشند و برای هموار کردن راه، راه حل‌های مناسب و مؤثری پیدا کنند.
مزایای منطقه‌ای
پتانسیل پیشرفت منطقه‌ی خود را بشناسید و تلاش‌های خود را در این راستا متمرکز کنید. برای مثال شهر نیویورک با دارا بودن بازار بورس NYSE، مکان بهتری برای استارتاپ‌های مالی به حساب میاد. هر شهری امکانات و پتانسیل هایی دارد که برای یک مهارت و صنایع خاص مزیت محسوب می‌شود.
چگالی استارتاپی
واضح است که آسان نمی‌توان در یک شهر کوچک، یک جامعه‌ی بزرگ و قدرتمند استارتاپی ساخت. برای اینکه در چنین شرایطی نه میتوان فعالیت‌های بزرگ تجاری انجام داد و نه تخصص کافی در هر یک از صنایع به‌اندازه‌ی مورد نیاز کارآمد است. بنابراین برای حمایت از یک اکوسیستم استارتاپی، یا باید در شهری بزرگ زندگی کنید یا خودتان را برای سفر به مناطقی که در زیر چتر یک اکوسیستم فعالیت می‌کنند، آماده کنید.
همکاری‌های بین منطقه‌ای
اینطور نیست که یک اکوسیستم استارتاپی، از شهر شما مجزا باشد. بهترین اکوسیستم‌ها، آن‌هایی هستند که به یکدیگر کمک کرده و همدیگر را تقویت می‌کنند. برای مثال دیترویت و آلمان با هم پروژه‌های مشترک زیادی را پیش می‌برند و همکاری‌های بزرگی دارند برای این که هر دو درزمینه‌ی صنایع و خدمات اتوماسیون فعالیت می‌کنند.
تأثیر مثبت تبلیغات
مطمئنا تمامی مناطق کشور باید از فعالیت‌ها و اهداف شما مطلع شوند. این موضوع علاوه بر اینکه در ساخت اکوسیستم تأثیرگذار است، در جذب سرمایه‌های وی‌سی و خروجی‌های بزرگ استارتاپی هم مؤثر است. بنابراین، موفقیت‌های خود را جشن بگیرید و داستان پیشرفت خود را به صورت همه جانبه یعنی هم به‌صورت محلی، منطقه‌ای و کشوری، به اطلاع دیگران برسانید. این موضوع باعث میشه سرمایه‌گذاران و متخصصان کاری مشتاق شوند تا توانایی‌های شما را ارزیابی کنند و در مرحله های بعدی تمایل پیدا کنند که با شما مشارکت و همکاری داشته باشند.
بیشتر بخوانید: مدیریت استارتاپ در 6 قدم
سنجش و اندازه‌گیری پیشرفت‌ها
مثل همه‌ی تلاش‌های دیگر کسب‌وکار، اینجا هم باید واحدهای تعریف‌شده و مشخصی برای سنجش پیشرفت خود داشته باشید. معیارهای کلیدی کمیتی مثل میزان افزایش سرمایه، ارزش‌های ایجادشده توسط سرمایه‌گذاران، تعداد شرکت‌هایی که تأسیس شده‌اند، تعداد شغل‌های جدیدی که به وجود آمده‌اند و همچنین ارزش بازاری شرکت‌ها، معیارهایی هستند که رشد اکوسیستم شما را در طول زمان نشان می‌دهند.
پرهیز از اصرار و اجبار
جامعه‌ی استارتاپی به یک هدف مشترک نیاز دارد. در یک جامعه‌ی قدرتمند، نمی‌توان عده‌ای این هدف را تعیین کنند و بعد برای بقیه آن را دیکته کنند. زمانی یک هدف به موفقیت می‌رسد که همه‌ی اعضای جامعه آن را تأیید کنند و بپذیرند.
موفقیت به زمان نیاز دارد
توقع معجزه نداشته باشید. اکوسیستم‌ها در طول یک سال ساخته نمی‌شوند، بلکه در طول دهه‌ها شکل می‌گیرند. اگر می‌بینید اکوسیستم سیلیکون والی تا این حد گسترش یافته، بخاطر این است که آن‌ها کار خود را از دهه‌ی ۷۰ میلادی شروع کرده‌اند و پس ازگذراندن چهل سال، به نقطه‌ی اوج خود رسیده‌اند.
امیدواریم که بعد از خواندن این مطلب درک بهتری از مفهوم اکوسیستم استارتاپی داشته باشید. کسی به تنهایی نتوانسته یک اکوسیستم را بسازد و توسعه دهد، ولی افراد با همکاری و مشارکت یکدیگر در جهت به تحقق رساندن یک هدف جامع، میتوانند آینده خوبی را برای جامعه‌ی استارتاپی منطقه‌ی خود رقم بزنند.
مطلب از: امیرحسین ابری نیا
